„Bait äine fåsthüüle, for oudere kääre ääm weese“

E 5. EUROPEADA as en fäst for en bröket kultuur än fötjbål!

Wilt da jarste tiims foon e UEFA-fötjbål-europa-mäisterschap önj Tjüschlönj wi tuhüs kääre, täiwe 880 spaaler üt 33 moonschape foon tweelwen lönje deeraw, dåt jarnge mäisterschap äntlik önje gung kamt. Dertu hiire uk da foon e romaa-följksfloose üt Rumäänjen. Da wan jarnge moonschap „tu en süüs for motiwatjoon for junge manschne“ foon jarnge manerhäid måågen, schriwes aw Facebook. Önj e moonschap san spaalere, wat ma di bål släipe, ma di bål wiike wårde, wat di fötjbål laawe, ääse, oosme än swate; wat ouers döör wase kääre niinj måcht heewe än åliine ma jarnge druum san.“

Di druum wård wäär

Wan di 29. juuni e 5. EUROPEADA önj Slaswig ma en fäst ääm mååged wård, begant enarken foon da 33 Teams di druum foon e grut fötjbål-fäst tu laawen. Iinj waach lung as e fötjbål-europa-mäisterschap foon da autochtoone manerhäide geest önje tjüsch-dånsch-frasch gränseregjoon. Ouf saandi rult di båle önj 14 stääinge „between the seas“ - twasche Aabenraa än Eckernförde, twasche Taning än Sønderborg.

„We fue jüst sü as 2008 önj Graubünden, 2012 önje Lausits, 2016 önj Söödtirool än 2022 önj Kärnten ai blots spånende spaale än hoodhiitjing“, säi Gösta Toft, wat üt Nordslaswig kamt än tweete FUEN-präsident as, as da floose önje desämber ütliised wörden. „Dåt wård en fäst foon e bröket kultuure wårde“. Foon e began stoont e föderalistische unjoon europäischer nasjioone (FUEN) as grutste tougeferbånd for dåt turniir.

Tou lönje – fjour manerhäide

Dåt jarst tooch san jarling tou lönje än fjour manerhäide da geestjeewere: da tjüsche önj Danmark, da dånsche önj Tjüschlönj, da nordfrasche än da tjüsche sinti än romaa. Dåt da sü gödj tuhuupeårbe as en biispaal derfoor, dåt et niinj mötjseeting as, bai sin äine spräke, identitääät än kultur tu hüüljen – än ääm tu da oudere tu weesen“, seed Rasmus Meyer foon di Söödslaswigsche Foriining (SSF), e kultuurel hood-foriining foon e dånsch manerhäid önj Tjüschlönj.

Wilt dåt turniir låpt, koone ambai 1.000 geeste, ma da treener än waane, da manerhäide kånenliire. „Wan we in önje wråål kiike, as et bili wichti, dåt süwat mååget wård“, seed Thore Naujuck, oufdiilings-liidjer foon di jjüsche jöögedferbånd for Nordslaswig. „For da manerhäide bedjüset e EUREPEADA, dåt we tuhuupe kaame koone, üs ütprunge än foonenouder liire koone.“

Huuch-klasie amatöör-fötjbål

E EUROPEADA as en fäst for e bröket kultuur än en fäst for di fötjbål. Da 80 spaale wise huuch-klasie amatöör-fötjbål. Da tiims ööweden ouer maning moune än due ålet, as jarnge manerhäid gödj tu fertreesen.

Di tål foon da kjarlse-tiims as sunt 2008 foon 17 aw 24 steegen. Nai as e furlaanische ütwool üt Friaul önj Itaalien, dåt tiim foon da tjüsche önj Tschechien, da bulgaarisch manerhäid än da Romaa üt Rumäänjen. Uk bai da wüste san da tåle steegen. Sunt 2016 spaale da wüste injenouder. Nü san nüügen tiims deerbai: nai san da geestjeewere üt Nord- än Söödslaswig än da tjüsche üt Poolen, wat as FC Oberschlesien kaame.

Foon da jarste än dåt beest

Da wüste üt Nordfraschlönj wjarn da jarste wüste bai e EUREPEADA: as da kjarlse bai e jarst EUROPEADA 2008 ai köön, heewe da frasche da wüste schakd. „Önje fordergrün stöö, dåt Nordfraschlönj ouerhood deerbai as“, seed Frank Nickelsen, geschäftsfäärer foon e Frasche Rädj, sekjoon nord. „Schandlikerwis as sportlik ai foole deerfon wörden, ouers da frasche föngen oordi apmärsoomhäid, wat huum afordie ai toocht häi.“ Beruchte önjt ütlönjsch fiirnsiin än önj da Tagesthemen foon e ARD wiseden, wat e EUROPEADA for chancen for öfentlikhäid büt. „Ouers, önje mal stoont, for sin regjoon än sin identitäät tu stönje“, seed Nickelsen.

Huum wiitj ai, wat huum foon da naie moonschape hüülje schal. Uner da stamgeeste jeewet et ouers klåår hu, wat uner da jarste weese koone. Bai da kjarlse heet Söödtirool arks tooch wünen. Deeram sans, jüst sü as da sloweene üt Kärnten än da oksitaanie üt Frankrik, wälj gons boome. Uk ba da wüste san da üt Söödtirool, wat tu tunge wünen heewe, än dåt Team Koroška üt Kärnten, wat leest tooch wünen heet, wälj uner da jarste.

E treed huulewtid – Public Viewing uän foole kultuur

Di een kiike da moonschape tuhuupe bait Public Viewing e gruut EM deer, weers unerbroocht san. Eefter e jarst runde as weensdi pause. Dan liire jam da 24 manerhäide bai e kultuurdäi aw di Knivsberg önj Nordslaswig foon foli oudere side kåne.

"Deeram fin ik e EUROPEADA sü fain: deer gungt et am e sååge, am e laidenschap fort fötjbål än fairnes än tolerans än deeram, dåt enarken diil foont gonse as“, seed Europeada-fertreeser Mads Buttgereit, wat as Söödslaswiger seelew önj tou kultuure grut wörden as. As co-treener foon e tjüsche fötjbålnasjonåal-moonschap as Buttgereit tutids ai twasche Aabenraa än Eckernförde unerwäis, ouer twasche München än Berlin.